Համբուրգում յուրաքանչյուր դպրոց ամիսը մեկ անգամ գնում է թատրոն10.30.2013
Բելգիացի հայտնի ռեժիսոր Լյուկ Պերսևալը Համբուրգի «Թալիա» թատրոնում բեմականացված «Յուրաքանչյուրը մահանում է ինքն իր համար» ներկայացման պրեմիերայով հանդես է գալու Սանկտ Պետերբուրգի Ձմեռային փառատոնում: Դա մի բեմադրություն է, որտեղ ներկայացվում է, թե ինչպես է ֆաշիզմը հասարակ գերմանական ընտանիքների համար վերածվում անձնական ողբերգության և, թե որքան դժվար է ընտրություն կատարել որպես վախկոտ և խաբեբա ապրելու կամ հանուն ազատության զոհվելու միջև: Ռեժիսորը «РИА Новости»-ին պատմել է իր ներկայացման, ստեղծագործական հայացքների նաև ռուսական մշակույթի վերաբերյալ իր մոտեցումների մասին:
- Ձեր կարծիքով, ինչո ՞վ է այսօր հետաքրքիր Հանս Ֆալլադայի հակաֆաշիստական «Յուրաքանչյուրը մահանում է ինքն իր համար» վեպը, որը գրվել է «տաք հետքերով»` հեռավոր 1947թ.-ին:
- Բեմադրությունը իրականացնելով, ես մտածում եմ այն մասին, թե ի՞նչ են ցանկանում մարդիկ, ինչով պիտի նրանք մեկը մյուսի առջև կիսվեն: Դա թատրոնի կարևոր թեմաներից է: Թատրոնը տարածություն է ստեղծում էմոցիաներ և մտքեր փոխանակելու համար: Դա նրան դարձնում է ուղղակի, ազնիվ, որովհետև բոլոր հղումները գալիս են մարդուց դեպի մարդը: Զգացմունքները դառնում են ավելի անկեղծ և խորը, երբ այն հաղորդում և կիսում են մեծաքանակ մարդիկ: Երբ ես Բեռլինում դնում էի «Յուրաքանչյուրը մահանում է ինքն իր համար» ներկայացումը, զգում էի գերմանացիների համար կատարվածի խորքային գիտակցության անհրաժեշտությունը ոչ միայն անցյալը դատապարտելու նկատառումներով, այլև, որ նրանք հասկանան իրենց նախնիներին: Ներկայացման գործողությունները կատարվում են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ` Բեռլինում: Հանդիսատեսները ամեն ինչ տեսնում են իրենց պապերի աչքերով: Այդ ստեղծագործությունը ցույց է տալիս, որ եղել է ոչ միայն Գերմանիայի պատերազմ ամբողջ աշխարհի դեմ, այլև գերմանացիների գաղտնի պատերազմ գերմանացիների դեմ: Դուք տեսնում եք մարդկանց, որոնք հաճախ հիմար են, էգոիստ, հաճախ` ծիծաղելի: Տեսնում եք, թե ինչպես են այդ մարդիկ պայքարում համակարգի ներսում ողջ մնալու համար, որն, ըստ էության, ձգտում է նրանց սպանել: Ես հայտնաբերել եմ, որ վեպի հեղինակը ձգտել է իմաստավորել իր համար ոչ վաղ անյալի դեպքերը: Այդպես և ժամանակակից գերմանացիների մեջ կա այդ ժամանակաշրջանի մասին մտածելու և որոշակի տարածությունից գնահատելու խոր պահանջ: Չէ՞ որ ի սկզբանե մենք սիրում ենք մեր մերձավորներին, պապերին, չնայած նրանց կատարած արարքներին, և մեր համար դժվար է ճիշտ դատել այն մասին, թե ինչ են նրանք արել և ինչպես են ապրել, բայց պետք է աշխատել նրանց հասկանալ: Դա անհրաժեշտ է գերմանական մշակույթին: Վստահ եմ, այս թեման հետաքրքիր կլինի նաև այլ երկրների հանդիսատեսներին, այդ թվում նաև` Ռուսաստանին:
- Ձեր կարծիքով, շա՞տ է տարբերվում Ռուսաստանի կյանքը եվրոպականից: Եվրոպայի և Ռուսաստանի հանդիսատեսներին տարբեր թեմանե՞ր են հետաքրքիր, թե՞ ամբողջ աշխարհը ներծծված է միանման զգացմունքներով, գաղափարներով, հարցերով:
- Որքան շատ եմ խորհում, այնքան ավելի քիչ եմ տարբերություններ տեսնում արևմուտքի ու արևելքի, Ռուսաստանի և Եվրոպայի միջև: Մենք բոլորս ապրում ենք գլոբալ կապիտալիստական համակարգի մեջ, որն ավելի շատ ձևացնում է իր ժողովրդավարական լինելը, քան իրականում կա: Ավելի հաճախակի ենք մենք տեսնում հարուստների, որոնք ավելի են հարստանում և աղքատների, որոնք ավելի են աղքատանում, թեև նրանք աշխատում են առանց դադար առնելու: Եվրոպացիները շատ ընդհանուր բաներ ունեն Ռուսաստանի և ռուս մարդկանց հետ: Ես կարդում և բեմադրում եմ ռուսական պիեսներ, վեպեր և աշխատում եմ ավելի լավ հասկանալ ռուսներին: Երբ ես գալիս եմ Ռուսաստան, ապա այցելում եմ եկեղեցիներ, ուսումնասիրում եմ ռուսական մշակույթը: Այն, ինչը մեզ միավորում է, գերմանական գրականության մեջ ամենալավը արտացոլված է Հանս Ֆալադայի մոտ, իսկ ռուսական գրականության մեջ` Չեխովի, Դոստոևսկու մոտ: Երբ ես կարդում եմ Դոստոևսկու ստեղծագործությունները, իմ մոտ առաջանում է հեղինակի հետ մոտիկության, մտերմության, փոխըմբռնման զգացողություն: Նա մեզ մատնացույց է անում այնպիսի մարդկանց, որոնք զգում են երջանկություն գտնելու, կյանքի բարձրագույն իմաստը հասկանալու և կյանքն իրապես զգալու խոր պահանջ: Չեխովի և Դոստոևսկու հերոսները շատ են հարազատ և գերմանացիներին, և բելգիացիներին, և լեհերին: Ես կարծում եմ, որ հենց դա էլ մեր և Ռուսաստանի շփման կետն է:
- Ինպիսի՞ թեմաներն են Ձեզ թվում առավել հետաքրքրքական ռուսական թատրոնի համար և որո՞նք են այն առավել բնութագրողները:
- Իմ համար «տիպական ռուսականը» կյանքի նկատմամբ այն վերաբերմունքն է, որը ներկայացված է ռուսական արվեստում և խտացված է ռուսական գրականության մեջ: Մոտ մեկ տարի առաջ ես Չեխովի թեմաներով Բելգիայում բեմադրեցի մի ներկայացում և զգացի տիպական ռուսական ինչ-որ բան` մելանխոլիայի զգացումի, կատարսիսի և կյանքային հիասթափությունների փնտրտուքի և ուրախությունների մեջ: Ես կարծում եմ, որ դա տիպական է ռուսական բնավորության համար, սակայն ես չեմ կարող բացարձակ ճիշտ հաստատել, քանի որ ես լիովին վստահ չեմ ռուսական մշակույթում այդ տերմինի ըմբռնման մեջ և դեռ մանրամասն ծանոթ չեմ ամբողջ ռուս մշակույթին: Սակայն, երբ կարդում եմ Դոստոևսկուն, ես նույնպես տեսնում եմ, թե ռուսական մշակույթին ինչպես չի բավականացնում կատարսիսը, օրինակ, ասենք, էքստազի ձևի մեջ: Ճիշտ է, այդպիսի հոգևոր որոնումները բնորոշ են ոչ միայն ռուս մարդուն:
- Ինչպես են Ձեր փիլիսոփայական հայացքները և հետաքրքրությունները ազդում Ձեր ստեղծագործական որոնումների վրա:
- Ես մեմծացել եմ Բելգիայում, ես կաթոլիկ եմ, իմ աշխատանքներում շատ են միստիկականի, հոգևորի ձգտումները: Սակայն դրա հետ մեկտեղ, ես շատ եմ օգտվում բուդդայականությունից, դասավանդում եմ յոգա: Հենվում եմ սեփական փորձի վրա, կարող եմ ասել, որ Բուդդայի ուսմունքում կա «դատարկություն» հասկացության գիտակցում, որը ես համարում եմ զգացմունքային կոչ` ուղղված մարդկանց: Այդ գաղափարը նկարագրում է Չեխովը. դու ապրում ես, ծերանում, բայց դու չես կարողանում քեզ երջանիկ զգալ, իսկ քո կյանքն այդ ժամանակ անցնում է աչքերիդ առջևով, իսկ հետո` դու քեզ հարցեր ես տալիս. ի՞ նչ է եղել իմ կյանքը, ինչպիսի՞ իմաստ ուներ այն: Այդ հարցերը տանում են դեպի հգևորը, համընդհանուր հասկացությունների գիտակցմանը, այն բանի ընդունմանը, որ մարդը մահկանացու է, տանում են տիեզերքը ճանաչելու փորձին: Այս ամենը կա իմ բեմադրություններում: Այսպիսի գաղափարները զբաղեցնում են ամբողջ ռուսական մշակույթի ավանդույթները: Այդ մասին ես կարդում եմ Դոստոևսկու, Չեխովի մոտ: Դա արտացոլված է ռուսական բնույթի, հոգու, գիտակցության մեջ: Հսկայական երկիր, տարածություններ, որտեղ ցուրտ ձմռանը մարդիկ պայքարում են կյանքը պահպանելու համար: Այս ամենն իր մեջ կրում է առանձնահատուկ փիլիսոփայություն, մելանխոլիկ մտորումներ` շրջապատող առարկաների և ամբողջ աշխարհի մասին:
- Ինչու ՞ ք Դուք գերադասում դասական գործերի բեմականացումը ժամանակակիցներից:
- Ես դասակիանը ժամանակակից պիեսներից չեմ գերադասում: Ես բեմադրում եմ նաև ժամանակակից հեղինակների: Ես նախընտրում եմ տիեզերական մտքեր պարունակող տեքստեր: Ինձ համար չկան ժամանակակից և դասական պիեսներ, բայց կան լավը և վատը: Իսկ այդպիսին կարող են լինել ինչպես ժամանակակից, այնպես էլ դասական գործերը:
- Դուք ճանաչու ՞մ եք Մոսկվայի և Սանկտ-Պետերբուրգի թաթերական ռեժիսորներին:
- Ես գիտեմ Լև Դոդինին: Նա շատ հայտնի ռեժիսոր է: Եթե ավելի անկեղծ լինեմ, ես այնքան էլ լավ չգիտեմ ռուսական թատրոնը: Ես թատրոնում աշխատում եմ 20 տարի, բայց մի մտածեք, որ դա նշանակում է, թե ես ամեն օր, տարվա մեջ 12 ամիս, առավոտից մինչև ուշ գիշեր նստում եմ թատրոնում: Ինձ համար շատ ավելի հետաքրքիր է գնալ կինո, թանգարան, համերգ: Ես չեմ կարդում թատրոնի մասին: Ես պրակտիկ եմ: Իմ ժամանակի զգալի մասը ես տրամադրում եմ յոգայով զբաղվելուն, յոգա դասավանդելուն, բուդդիզմին: Այդ պատճառով ես թատրոնի մասին շատ բան չգիտեմ:
- Երիտասարդությունը թատրոն չի գնում, չի սիրում: Դուք ինչպե ՞ս եք նրանց հրապուրում:
- Ես կարծում եմ դա դաստիարակության հիմնախնդիր է: Օրինակ, Գերմանիայում, Համբուրգում, որտեղ ես աշխատում եմ, յուրաքանչյուր դպրոց ծայրահեղը ամիսը մեկ անգամ գնում է թատրոն: Հետևաբար երեխաները վարժվում են թատրոնի ժամանակակից ձևերին, ձևավորվում է շատ երիտասարդ լսարան: Եթե ձեր ծնողները ձեր մեջ չեն առաջացրել գիրք կարդալու ձգտում, եթե նրանք ձեր հետ չեն գնացել թանգարան, եկեղեցի, ֆուտբոլ, ապա դուք չեք էլ իմանա, թե ինչով են արժեքավոր այդ զբաղմունքները մարդկանց համար: Ես վստահ եմ, որ եթե ձեր մոտ այդ հարցին մոտենան այնպես, իչպես դա անում են Գերմանիայում, ապա ձեր երիտասարդությունը նույնպես կգնա թատրոն: Գործը նաև ԶԼՄ-ներից է կախված: Եթե թատրոնի մասին, ինչպես ֆուտբոլի, սկսեն գրել, ապա մարդիկ կհաճախեն ճիշտ այնպիսի զանգավածությամբ, ինչպես ֆուտբոլ: Ամեն ինչ շատ պարզ է: Սակայն ԶԼՄ-ների համար թատրոնը «սեքսուալ առումով գրավիչ» չէ, քանի որ այն զանգվածային լսարան չունի: Ես չգիտեմ, թե այդ հարցում ինչպես է Ռուսաստանում, սակայն մյուս երկրներում, օրինակ, Գերմանիայում, անցյալ տարի թատրոն հաճախողների թիվը 50 հազարով ավելացել է: Մենք ապրում ենք ճգնաժամի ժամանակաշրջանում և շատ մարդիկ իրենց համար թատրոնը բացահայտում են վերստին: Դրա հետ միասին մարդիկ հնարավորություն ունեն թատրոնի հետ առնչվել առանց առանձնահատուկ ծախսերի: Համբուրգում, օրինակ, կարել է թատրոնի տոմս գնել 5 եվրոյով: Կարևոր է, որ մենք թատրոնին մոտենում ենք ոչ որպես զվարճանքի: Մենք բեմադրում ենք Դոստոևսկուն, Ֆալլադային և հաճախելով ներկայացումներ, մարդիկ մտորումների համար սնունդ են ստանում, նրանք ներշնչվում են ինչ-որ գաղափարներով, նրանք փնտրում են իրենց տեղը և կյանքի իմաստը:
Բելգիացի հայտնի ռեժիսոր Լյուկ Պերսևալը Համբուրգի «Թալիա» թատրոնում բեմականացված «Յուրաքանչյուրը մահանում է ինքն իր համար» ներկայացման պրեմիերայով հանդես է գալու Սանկտ Պետերբուրգի Ձմեռային փառատոնում: Դա մի բեմադրություն է, որտեղ ներկայացվում է, թե ինչպես է ֆաշիզմը հասարակ գերմանական ընտանիքների համար վերածվում անձնական ողբերգության և, թե որքան դժվար է ընտրություն կատարել որպես վախկոտ և խաբեբա ապրելու կամ հանուն ազատության զոհվելու միջև: Ռեժիսորը «РИА Новости»-ին պատմել է իր ներկայացման, ստեղծագործական հայացքների նաև ռուսական մշակույթի վերաբերյալ իր մոտեցումների մասին:
- Ձեր կարծիքով, ինչո ՞վ է այսօր հետաքրքիր Հանս Ֆալլադայի հակաֆաշիստական «Յուրաքանչյուրը մահանում է ինքն իր համար» վեպը, որը գրվել է «տաք հետքերով»` հեռավոր 1947թ.-ին:
- Բեմադրությունը իրականացնելով, ես մտածում եմ այն մասին, թե ի՞նչ են ցանկանում մարդիկ, ինչով պիտի նրանք մեկը մյուսի առջև կիսվեն: Դա թատրոնի կարևոր թեմաներից է: Թատրոնը տարածություն է ստեղծում էմոցիաներ և մտքեր փոխանակելու համար: Դա նրան դարձնում է ուղղակի, ազնիվ, որովհետև բոլոր հղումները գալիս են մարդուց դեպի մարդը: Զգացմունքները դառնում են ավելի անկեղծ և խորը, երբ այն հաղորդում և կիսում են մեծաքանակ մարդիկ: Երբ ես Բեռլինում դնում էի «Յուրաքանչյուրը մահանում է ինքն իր համար» ներկայացումը, զգում էի գերմանացիների համար կատարվածի խորքային գիտակցության անհրաժեշտությունը ոչ միայն անցյալը դատապարտելու նկատառումներով, այլև, որ նրանք հասկանան իրենց նախնիներին: Ներկայացման գործողությունները կատարվում են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ` Բեռլինում: Հանդիսատեսները ամեն ինչ տեսնում են իրենց պապերի աչքերով: Այդ ստեղծագործությունը ցույց է տալիս, որ եղել է ոչ միայն Գերմանիայի պատերազմ ամբողջ աշխարհի դեմ, այլև գերմանացիների գաղտնի պատերազմ գերմանացիների դեմ: Դուք տեսնում եք մարդկանց, որոնք հաճախ հիմար են, էգոիստ, հաճախ` ծիծաղելի: Տեսնում եք, թե ինչպես են այդ մարդիկ պայքարում համակարգի ներսում ողջ մնալու համար, որն, ըստ էության, ձգտում է նրանց սպանել: Ես հայտնաբերել եմ, որ վեպի հեղինակը ձգտել է իմաստավորել իր համար ոչ վաղ անյալի դեպքերը: Այդպես և ժամանակակից գերմանացիների մեջ կա այդ ժամանակաշրջանի մասին մտածելու և որոշակի տարածությունից գնահատելու խոր պահանջ: Չէ՞ որ ի սկզբանե մենք սիրում ենք մեր մերձավորներին, պապերին, չնայած նրանց կատարած արարքներին, և մեր համար դժվար է ճիշտ դատել այն մասին, թե ինչ են նրանք արել և ինչպես են ապրել, բայց պետք է աշխատել նրանց հասկանալ: Դա անհրաժեշտ է գերմանական մշակույթին: Վստահ եմ, այս թեման հետաքրքիր կլինի նաև այլ երկրների հանդիսատեսներին, այդ թվում նաև` Ռուսաստանին:
- Ձեր կարծիքով, շա՞տ է տարբերվում Ռուսաստանի կյանքը եվրոպականից: Եվրոպայի և Ռուսաստանի հանդիսատեսներին տարբեր թեմանե՞ր են հետաքրքիր, թե՞ ամբողջ աշխարհը ներծծված է միանման զգացմունքներով, գաղափարներով, հարցերով:
- Որքան շատ եմ խորհում, այնքան ավելի քիչ եմ տարբերություններ տեսնում արևմուտքի ու արևելքի, Ռուսաստանի և Եվրոպայի միջև: Մենք բոլորս ապրում ենք գլոբալ կապիտալիստական համակարգի մեջ, որն ավելի շատ ձևացնում է իր ժողովրդավարական լինելը, քան իրականում կա: Ավելի հաճախակի ենք մենք տեսնում հարուստների, որոնք ավելի են հարստանում և աղքատների, որոնք ավելի են աղքատանում, թեև նրանք աշխատում են առանց դադար առնելու: Եվրոպացիները շատ ընդհանուր բաներ ունեն Ռուսաստանի և ռուս մարդկանց հետ: Ես կարդում և բեմադրում եմ ռուսական պիեսներ, վեպեր և աշխատում եմ ավելի լավ հասկանալ ռուսներին: Երբ ես գալիս եմ Ռուսաստան, ապա այցելում եմ եկեղեցիներ, ուսումնասիրում եմ ռուսական մշակույթը: Այն, ինչը մեզ միավորում է, գերմանական գրականության մեջ ամենալավը արտացոլված է Հանս Ֆալադայի մոտ, իսկ ռուսական գրականության մեջ` Չեխովի, Դոստոևսկու մոտ: Երբ ես կարդում եմ Դոստոևսկու ստեղծագործությունները, իմ մոտ առաջանում է հեղինակի հետ մոտիկության, մտերմության, փոխըմբռնման զգացողություն: Նա մեզ մատնացույց է անում այնպիսի մարդկանց, որոնք զգում են երջանկություն գտնելու, կյանքի բարձրագույն իմաստը հասկանալու և կյանքն իրապես զգալու խոր պահանջ: Չեխովի և Դոստոևսկու հերոսները շատ են հարազատ և գերմանացիներին, և բելգիացիներին, և լեհերին: Ես կարծում եմ, որ հենց դա էլ մեր և Ռուսաստանի շփման կետն է:
- Ինպիսի՞ թեմաներն են Ձեզ թվում առավել հետաքրքրքական ռուսական թատրոնի համար և որո՞նք են այն առավել բնութագրողները:
- Իմ համար «տիպական ռուսականը» կյանքի նկատմամբ այն վերաբերմունքն է, որը ներկայացված է ռուսական արվեստում և խտացված է ռուսական գրականության մեջ: Մոտ մեկ տարի առաջ ես Չեխովի թեմաներով Բելգիայում բեմադրեցի մի ներկայացում և զգացի տիպական ռուսական ինչ-որ բան` մելանխոլիայի զգացումի, կատարսիսի և կյանքային հիասթափությունների փնտրտուքի և ուրախությունների մեջ: Ես կարծում եմ, որ դա տիպական է ռուսական բնավորության համար, սակայն ես չեմ կարող բացարձակ ճիշտ հաստատել, քանի որ ես լիովին վստահ չեմ ռուսական մշակույթում այդ տերմինի ըմբռնման մեջ և դեռ մանրամասն ծանոթ չեմ ամբողջ ռուս մշակույթին: Սակայն, երբ կարդում եմ Դոստոևսկուն, ես նույնպես տեսնում եմ, թե ռուսական մշակույթին ինչպես չի բավականացնում կատարսիսը, օրինակ, ասենք, էքստազի ձևի մեջ: Ճիշտ է, այդպիսի հոգևոր որոնումները բնորոշ են ոչ միայն ռուս մարդուն:
- Ինչպես են Ձեր փիլիսոփայական հայացքները և հետաքրքրությունները ազդում Ձեր ստեղծագործական որոնումների վրա:
- Ես մեմծացել եմ Բելգիայում, ես կաթոլիկ եմ, իմ աշխատանքներում շատ են միստիկականի, հոգևորի ձգտումները: Սակայն դրա հետ մեկտեղ, ես շատ եմ օգտվում բուդդայականությունից, դասավանդում եմ յոգա: Հենվում եմ սեփական փորձի վրա, կարող եմ ասել, որ Բուդդայի ուսմունքում կա «դատարկություն» հասկացության գիտակցում, որը ես համարում եմ զգացմունքային կոչ` ուղղված մարդկանց: Այդ գաղափարը նկարագրում է Չեխովը. դու ապրում ես, ծերանում, բայց դու չես կարողանում քեզ երջանիկ զգալ, իսկ քո կյանքն այդ ժամանակ անցնում է աչքերիդ առջևով, իսկ հետո` դու քեզ հարցեր ես տալիս. ի՞ նչ է եղել իմ կյանքը, ինչպիսի՞ իմաստ ուներ այն: Այդ հարցերը տանում են դեպի հգևորը, համընդհանուր հասկացությունների գիտակցմանը, այն բանի ընդունմանը, որ մարդը մահկանացու է, տանում են տիեզերքը ճանաչելու փորձին: Այս ամենը կա իմ բեմադրություններում: Այսպիսի գաղափարները զբաղեցնում են ամբողջ ռուսական մշակույթի ավանդույթները: Այդ մասին ես կարդում եմ Դոստոևսկու, Չեխովի մոտ: Դա արտացոլված է ռուսական բնույթի, հոգու, գիտակցության մեջ: Հսկայական երկիր, տարածություններ, որտեղ ցուրտ ձմռանը մարդիկ պայքարում են կյանքը պահպանելու համար: Այս ամենն իր մեջ կրում է առանձնահատուկ փիլիսոփայություն, մելանխոլիկ մտորումներ` շրջապատող առարկաների և ամբողջ աշխարհի մասին:
- Ինչու ՞ ք Դուք գերադասում դասական գործերի բեմականացումը ժամանակակիցներից:
- Ես դասակիանը ժամանակակից պիեսներից չեմ գերադասում: Ես բեմադրում եմ նաև ժամանակակից հեղինակների: Ես նախընտրում եմ տիեզերական մտքեր պարունակող տեքստեր: Ինձ համար չկան ժամանակակից և դասական պիեսներ, բայց կան լավը և վատը: Իսկ այդպիսին կարող են լինել ինչպես ժամանակակից, այնպես էլ դասական գործերը:
- Դուք ճանաչու ՞մ եք Մոսկվայի և Սանկտ-Պետերբուրգի թաթերական ռեժիսորներին:
- Ես գիտեմ Լև Դոդինին: Նա շատ հայտնի ռեժիսոր է: Եթե ավելի անկեղծ լինեմ, ես այնքան էլ լավ չգիտեմ ռուսական թատրոնը: Ես թատրոնում աշխատում եմ 20 տարի, բայց մի մտածեք, որ դա նշանակում է, թե ես ամեն օր, տարվա մեջ 12 ամիս, առավոտից մինչև ուշ գիշեր նստում եմ թատրոնում: Ինձ համար շատ ավելի հետաքրքիր է գնալ կինո, թանգարան, համերգ: Ես չեմ կարդում թատրոնի մասին: Ես պրակտիկ եմ: Իմ ժամանակի զգալի մասը ես տրամադրում եմ յոգայով զբաղվելուն, յոգա դասավանդելուն, բուդդիզմին: Այդ պատճառով ես թատրոնի մասին շատ բան չգիտեմ:
- Երիտասարդությունը թատրոն չի գնում, չի սիրում: Դուք ինչպե ՞ս եք նրանց հրապուրում:
- Ես կարծում եմ դա դաստիարակության հիմնախնդիր է: Օրինակ, Գերմանիայում, Համբուրգում, որտեղ ես աշխատում եմ, յուրաքանչյուր դպրոց ծայրահեղը ամիսը մեկ անգամ գնում է թատրոն: Հետևաբար երեխաները վարժվում են թատրոնի ժամանակակից ձևերին, ձևավորվում է շատ երիտասարդ լսարան: Եթե ձեր ծնողները ձեր մեջ չեն առաջացրել գիրք կարդալու ձգտում, եթե նրանք ձեր հետ չեն գնացել թանգարան, եկեղեցի, ֆուտբոլ, ապա դուք չեք էլ իմանա, թե ինչով են արժեքավոր այդ զբաղմունքները մարդկանց համար: Ես վստահ եմ, որ եթե ձեր մոտ այդ հարցին մոտենան այնպես, իչպես դա անում են Գերմանիայում, ապա ձեր երիտասարդությունը նույնպես կգնա թատրոն: Գործը նաև ԶԼՄ-ներից է կախված: Եթե թատրոնի մասին, ինչպես ֆուտբոլի, սկսեն գրել, ապա մարդիկ կհաճախեն ճիշտ այնպիսի զանգավածությամբ, ինչպես ֆուտբոլ: Ամեն ինչ շատ պարզ է: Սակայն ԶԼՄ-ների համար թատրոնը «սեքսուալ առումով գրավիչ» չէ, քանի որ այն զանգվածային լսարան չունի: Ես չգիտեմ, թե այդ հարցում ինչպես է Ռուսաստանում, սակայն մյուս երկրներում, օրինակ, Գերմանիայում, անցյալ տարի թատրոն հաճախողների թիվը 50 հազարով ավելացել է: Մենք ապրում ենք ճգնաժամի ժամանակաշրջանում և շատ մարդիկ իրենց համար թատրոնը բացահայտում են վերստին: Դրա հետ միասին մարդիկ հնարավորություն ունեն թատրոնի հետ առնչվել առանց առանձնահատուկ ծախսերի: Համբուրգում, օրինակ, կարել է թատրոնի տոմս գնել 5 եվրոյով: Կարևոր է, որ մենք թատրոնին մոտենում ենք ոչ որպես զվարճանքի: Մենք բեմադրում ենք Դոստոևսկուն, Ֆալլադային և հաճախելով ներկայացումներ, մարդիկ մտորումների համար սնունդ են ստանում, նրանք ներշնչվում են ինչ-որ գաղափարներով, նրանք փնտրում են իրենց տեղը և կյանքի իմաստը:
