Գերմանիայի Կառլսռուհե քաղաքն անդրադառնում է հայի չլուծված խնդիրներին 10.29.2015
Գերմանիայի Կարլսռուհե քաղաքում նոյեմբերի 21- 30-ին կկայանա Հայաստանի պատմությանն ու ներկային անդրադարձող «Vergissmeinnicht» («Անմոռուկ») խորագրով արվեստի մեծ փառատոն:
Փառատոնի օրերին գերմանացի հանդիսատեսը հնարավորություն կունենա ծանոթանալ հայ ժամանակակից պոեզիայի, դրամատուրգիայի, բեմադրական և փորձարարական արվեստի մի շարք ստեղծագործությունների, որոնք այս կամ այն կերպ անդրադառնում են հայ մարդու այսօրվա հոգեկերտվածքն ու մտածողությունը ձևավորած երևույթներին:
Միջոցառման ենթատեքստում հատուկ նշանակություն կստանա 1915թ. հայոց Մեծ եղեռնի թեմատիկան, որն էլ կխորհրդանշի այդ ոճիրին զոհ գնացած զոհերի հիշատակը ոգեկոչող փառատոնի ուղղվածությունը:
Ի դեպ, այդ հանգամանքը որպես գիտականորեն հիմնավորված մոտեցում որոշակի համապատկեր կստանա Ռուրի Բոխում համալսարանին կից սփյուռքի և ցեղասպանության ինստիտուտի ղեկավար, պրոֆեսոր Միհրան Դաբագի «Կորուստ և ժառանգություն» դասախոսություն քննարկմամբ, որը կներկայացնի ցեղասպանությունը վերապրածների առանձին հիշողություններ և պատմությունթյուններ:
Փաստական նյութի մատուցման ևս մի հետաքրքիր դրսևորում կլինի «1915; Աղետ: Ոչնչացում» խորագրով ցուցահանդեսը՝ գերմանա-հայկական ասսոցիացիայի ներկայացմամբ, որտեղ այցելուները լուսանկարների և ականատեսների գրավոր վկայությունների միջոցով կծանոթանան եղեռնի անմարդկային դրվագներին: Նշենք, որ ցուցադրանքում առանձնահատուկ տեղ կզբաղեցեն գերմանացի հոգևորական, հայ ժողովրդի տառապանքների ականատես, մեծ մարդասեր Յոհաննես Լեփսիուսի զեկուցումները:
Գերմանիայի մտավորականության մարդասիրական գործունեությունը փառատոնում մատուցվում է նաև պատմական փաստագրական նյութի արժեք ձեռք բերած, 1919 թ.-ին Հոլլիվուդում նկարահանված «Հոշոտված Հայաստան» համր ֆիլմի և ժամանակակից գերմանացի ռեժիսոր Քրիստիան Պապկեի «Հայաստան- Ստվերների երկար ճամփորդությունը» վավերագրական ֆիլմի ցուցադրությամբ:
Կառլսռուհեի փառատոնի հագեցած օրակարգում առանձին տեղ է հատկացված նաև այսօրվա հայ բեմարվեստի աշխատանքների ներկայացմանը: Անշուշտ դրանք նույնպես ունեն փառատոնի ընդհանուր ուղղվածությանը համահունչ թեմատիկա, սակայն աչքի են ընկնում նյութի մատուցման նորարական ընդգծված հատկանիշներով: Դրանք, ասես, անցնում են ժամանակակից հայ մարդու հոգեբանական կերտվածքի ոսպնյակով, նյութը մատուցում նոր ու թարմ հնչողությամբ, համամարդկային նշանակության աղետի հին, չլուծված խնդիրները ներկայացնում այսօրվա եվրոպացիներին հասկանալի լեզվով:
Այս մոտեցումները հստակ նկատելի են թե արդեն հայ հանդիսաատեսին քաջածանոթ գործերով («Պռո Շամիրամ»-ը Աիդա Սիմոնի պարի թատրոնի ներկայացմամբ), թե պերֆորմենսի երիտասրդ արտիստուհի Շողակաթ Մլքե-Գալստյանի ժամանակակից Հայաստանի և Արարատ լեռան մասին հետաքրքրական պատմությամբ, որտեղ նա հանդես է գալիս երիտասրդ առաջադեմ թուրք արտիստների ընկերակցությամբ:
Կառլսռուհեի փառատոնի շրջանակներում կկայանա նաև յուրահատուկ պրեմիերա՝ կներկայացվի հեռուստալրագրող, հրապարակախոս Սամվել Մարտիրոսյանի «Սահմանագիծը ոտքերի արանքում» տրագիկոմեդիայի շնորհանդեսը: Գերմանացի արտիստների մատուցմամբ այս բեմական ընթերցանությունը, իրականացվել է «Խոսելով սահամանների մասին» միջազգային դրամայի մրցույթի և փառատոնի համագործակցության շնորհիվ և անդրադառնում է ժամանակակից արտագաղթին և կյանքի այդ ուղին ոտք դրած մարդկանց ոչ միանշանակ ճակատագրին:
Փառատոնի օրերին գերմանացի հանդիսատեսը հնարավորություն կունենա ծանոթանալ հայ ժամանակակից պոեզիայի, դրամատուրգիայի, բեմադրական և փորձարարական արվեստի մի շարք ստեղծագործությունների, որոնք այս կամ այն կերպ անդրադառնում են հայ մարդու այսօրվա հոգեկերտվածքն ու մտածողությունը ձևավորած երևույթներին:
Միջոցառման ենթատեքստում հատուկ նշանակություն կստանա 1915թ. հայոց Մեծ եղեռնի թեմատիկան, որն էլ կխորհրդանշի այդ ոճիրին զոհ գնացած զոհերի հիշատակը ոգեկոչող փառատոնի ուղղվածությունը:
Ի դեպ, այդ հանգամանքը որպես գիտականորեն հիմնավորված մոտեցում որոշակի համապատկեր կստանա Ռուրի Բոխում համալսարանին կից սփյուռքի և ցեղասպանության ինստիտուտի ղեկավար, պրոֆեսոր Միհրան Դաբագի «Կորուստ և ժառանգություն» դասախոսություն քննարկմամբ, որը կներկայացնի ցեղասպանությունը վերապրածների առանձին հիշողություններ և պատմությունթյուններ:
Փաստական նյութի մատուցման ևս մի հետաքրքիր դրսևորում կլինի «1915; Աղետ: Ոչնչացում» խորագրով ցուցահանդեսը՝ գերմանա-հայկական ասսոցիացիայի ներկայացմամբ, որտեղ այցելուները լուսանկարների և ականատեսների գրավոր վկայությունների միջոցով կծանոթանան եղեռնի անմարդկային դրվագներին: Նշենք, որ ցուցադրանքում առանձնահատուկ տեղ կզբաղեցեն գերմանացի հոգևորական, հայ ժողովրդի տառապանքների ականատես, մեծ մարդասեր Յոհաննես Լեփսիուսի զեկուցումները:
Գերմանիայի մտավորականության մարդասիրական գործունեությունը փառատոնում մատուցվում է նաև պատմական փաստագրական նյութի արժեք ձեռք բերած, 1919 թ.-ին Հոլլիվուդում նկարահանված «Հոշոտված Հայաստան» համր ֆիլմի և ժամանակակից գերմանացի ռեժիսոր Քրիստիան Պապկեի «Հայաստան- Ստվերների երկար ճամփորդությունը» վավերագրական ֆիլմի ցուցադրությամբ:
Կառլսռուհեի փառատոնի հագեցած օրակարգում առանձին տեղ է հատկացված նաև այսօրվա հայ բեմարվեստի աշխատանքների ներկայացմանը: Անշուշտ դրանք նույնպես ունեն փառատոնի ընդհանուր ուղղվածությանը համահունչ թեմատիկա, սակայն աչքի են ընկնում նյութի մատուցման նորարական ընդգծված հատկանիշներով: Դրանք, ասես, անցնում են ժամանակակից հայ մարդու հոգեբանական կերտվածքի ոսպնյակով, նյութը մատուցում նոր ու թարմ հնչողությամբ, համամարդկային նշանակության աղետի հին, չլուծված խնդիրները ներկայացնում այսօրվա եվրոպացիներին հասկանալի լեզվով:
Այս մոտեցումները հստակ նկատելի են թե արդեն հայ հանդիսաատեսին քաջածանոթ գործերով («Պռո Շամիրամ»-ը Աիդա Սիմոնի պարի թատրոնի ներկայացմամբ), թե պերֆորմենսի երիտասրդ արտիստուհի Շողակաթ Մլքե-Գալստյանի ժամանակակից Հայաստանի և Արարատ լեռան մասին հետաքրքրական պատմությամբ, որտեղ նա հանդես է գալիս երիտասրդ առաջադեմ թուրք արտիստների ընկերակցությամբ:
Կառլսռուհեի փառատոնի շրջանակներում կկայանա նաև յուրահատուկ պրեմիերա՝ կներկայացվի հեռուստալրագրող, հրապարակախոս Սամվել Մարտիրոսյանի «Սահմանագիծը ոտքերի արանքում» տրագիկոմեդիայի շնորհանդեսը: Գերմանացի արտիստների մատուցմամբ այս բեմական ընթերցանությունը, իրականացվել է «Խոսելով սահամանների մասին» միջազգային դրամայի մրցույթի և փառատոնի համագործակցության շնորհիվ և անդրադառնում է ժամանակակից արտագաղթին և կյանքի այդ ուղին ոտք դրած մարդկանց ոչ միանշանակ ճակատագրին: