Բռնակալները ծնվում են չկարողանալու, չիմանալու, պատրաստ չլինելու վախից09.28.2016
- Չկա մի ռեժիսոր, որի մասին չասեն, որ նա բռնակալ է: Երիտասարդ տարիներին ես նույնպես անցել եմ դեպի բռնակալություն տանող ձգտման ճանապարհ,- իր հարցազրույցներից մեկում խոստովանել է ազատ թատերական ռեժիսոր Ադոլֆ Շապիրոն, ում բեմադրությամբ չեխովյան «Բալենու այգին» հոկտեմբերին կինոցուցադրության ձևաչափով կներկայացվի ԱՄՆ-ի, Կանադայի, Մեծ Բրիտանիայի և մի շարք այլ երկրների թատերասերներին:
Ըստ Շապիրոյի բռնակալը ձևավորվում է պատասխանել չկարողանալու, ինչ-որ բան չիմանալու, ինչ-որ բանի պատրաստ չլինելու վախից: «Ցանկացած բռնակալություն առաջանում է վախից և ինքն իր նկատմամբ անվստահությունից»,-նշում է Շապիրոն:
Սակայն արվեստագետը կարծում է, որ մարդն «աստիճանաբար ճանաչում է մեկ ուրիշ ինչ-որ բան» և ձեռք է բերում ազատություն:
«Վերջ ի վերջո, այն բանի վերջնական նպատակը, ինչով զբաղվում էր Ստանիսլավսկին, դա ստեղծագործության մեջ ազատություն ձեռք բերելն էր»:
Ըստ սեփական գնահատման, օրինակ, Շապիրոն կարծում է, որ ազատության այդ զգացողությանը ինքը հասել է իր կյանքի երկրորդ կեսում:
«Ես հիմա չեմ վախենում ժամանել Ճապոնիա կամ Չինաստան, կամ Վենեսուելա, հանդիպել արտիստների խմբի և նրանց հետ սկսել փորձեր անել»:
Նրա կարծիքով այդպիսի հնարավորություն ինքը ձեռք է բերել, քանի որ հիմա գիտի ինչպես վարվել նրանց հետ: Բացի այդ նա հիմա չի կարողանում պատկերացնել ներկայացում պատրաստելու համար ընթացող աշխատանք՝ առանց որոշակի համայնքի, միևնույն գեղագիտությամբ և ձգտումներով մարդկանց խմբի ձևավորման:
Այդ համայնքը գործընկերների միություն է, որտեղ միաձայնություն չի կարելի պահանջել, սակայն, որտեղ կարելի է հավաքել այնպիսի մարդկանց, որոնց նպատակը նույնն է:
Ըստ ռեժիսորի միևնույն տեսակետը երբեմն բոլորի համար կանխանշում է միանման ճանապարհ, բայց յուրաքանչյուրը ինքն է իր խաղը տանում: Դրա հետ միասին բոլորը ընդհանուր խաղ են խաղում...
«Թատրոնը... տարօրինակ գործ է: Այն միշտ ձգտում է հաջողության և հաջողությունը նրան սպանում է»,- ասում է Շապիրոն և հիշում «Բարուց բարի չեն փնտրում» ասույթը, որը թատրոնի պարագայում հակացուցված է:
«Հենց որ դու գտար բարին, պետք է փնտրել մեկ ուրիշը»,- նշում է նա ու ավելացնում, որ իր աշխատանքն ուսանողների և դերասանների հետ հաջողված է համարում, երբ պարապմունքների ավարտին նրանք դառնում են մի փոքր ուրիշ:
«Հաջողությունը դա լավ երաշխավորությունները, ծափերը և ծաղիկները չեն: Իրական հաջողությունն այն է, երբ մեր համատեղ աշխատանքը դառնում է մեր կենսագրության, մեր ճակատագրի մասը»,- ասում է ռեժիսորը և ավելացնում, որ թատրոնը մարդկանց ստատիկ (անշարժ-խմբ.) վիճակից փոխադրում է հոգևոր դինամիկ (շարժուն-խմբ.) վիճակի մեջ: Հենց դա էլ Ադոլֆ Շապիրոն համարում է թատրոնի խնդիրը:
Ըստ Շապիրոյի բռնակալը ձևավորվում է պատասխանել չկարողանալու, ինչ-որ բան չիմանալու, ինչ-որ բանի պատրաստ չլինելու վախից: «Ցանկացած բռնակալություն առաջանում է վախից և ինքն իր նկատմամբ անվստահությունից»,-նշում է Շապիրոն:
Սակայն արվեստագետը կարծում է, որ մարդն «աստիճանաբար ճանաչում է մեկ ուրիշ ինչ-որ բան» և ձեռք է բերում ազատություն:
«Վերջ ի վերջո, այն բանի վերջնական նպատակը, ինչով զբաղվում էր Ստանիսլավսկին, դա ստեղծագործության մեջ ազատություն ձեռք բերելն էր»:
Ըստ սեփական գնահատման, օրինակ, Շապիրոն կարծում է, որ ազատության այդ զգացողությանը ինքը հասել է իր կյանքի երկրորդ կեսում:
«Ես հիմա չեմ վախենում ժամանել Ճապոնիա կամ Չինաստան, կամ Վենեսուելա, հանդիպել արտիստների խմբի և նրանց հետ սկսել փորձեր անել»:
Նրա կարծիքով այդպիսի հնարավորություն ինքը ձեռք է բերել, քանի որ հիմա գիտի ինչպես վարվել նրանց հետ: Բացի այդ նա հիմա չի կարողանում պատկերացնել ներկայացում պատրաստելու համար ընթացող աշխատանք՝ առանց որոշակի համայնքի, միևնույն գեղագիտությամբ և ձգտումներով մարդկանց խմբի ձևավորման:
Այդ համայնքը գործընկերների միություն է, որտեղ միաձայնություն չի կարելի պահանջել, սակայն, որտեղ կարելի է հավաքել այնպիսի մարդկանց, որոնց նպատակը նույնն է:
Ըստ ռեժիսորի միևնույն տեսակետը երբեմն բոլորի համար կանխանշում է միանման ճանապարհ, բայց յուրաքանչյուրը ինքն է իր խաղը տանում: Դրա հետ միասին բոլորը ընդհանուր խաղ են խաղում...
«Թատրոնը... տարօրինակ գործ է: Այն միշտ ձգտում է հաջողության և հաջողությունը նրան սպանում է»,- ասում է Շապիրոն և հիշում «Բարուց բարի չեն փնտրում» ասույթը, որը թատրոնի պարագայում հակացուցված է:
«Հենց որ դու գտար բարին, պետք է փնտրել մեկ ուրիշը»,- նշում է նա ու ավելացնում, որ իր աշխատանքն ուսանողների և դերասանների հետ հաջողված է համարում, երբ պարապմունքների ավարտին նրանք դառնում են մի փոքր ուրիշ:
«Հաջողությունը դա լավ երաշխավորությունները, ծափերը և ծաղիկները չեն: Իրական հաջողությունն այն է, երբ մեր համատեղ աշխատանքը դառնում է մեր կենսագրության, մեր ճակատագրի մասը»,- ասում է ռեժիսորը և ավելացնում, որ թատրոնը մարդկանց ստատիկ (անշարժ-խմբ.) վիճակից փոխադրում է հոգևոր դինամիկ (շարժուն-խմբ.) վիճակի մեջ: Հենց դա էլ Ադոլֆ Շապիրոն համարում է թատրոնի խնդիրը: