Շեքսպիրի անվան հետ առնչվող քիչ հայտնի 10 փաստարկ04.26.2014
Այսօր լրանում է Վիլյամ Շեքսպիրի ծննդյան 450 ամյակը: Այդ առթիվ «The Telegraph» լրատվական գործակալությունը գտել է գրողի հետ առնչվող 10 հետաքրքիր փաստ, որը և «teatral-online.ru»-ի փոխանցմամբ «taglur.am»-ը ներկայացնում է իր ընթերցողներին:
1. Շեքսպիրն ավիավթարի պատճառ
1960թ.-ի հոկտեմբերի 4-ին Բոսթոնից օդ բարձրացած ուղևորատար ինքնաթիռը վախեցրեց սարյակների մի հսկայական երամի: Ինչ-որ ժամաննակահատված օդանավն ստիպված թռչում էր թռչուններից բաղկացած այդ ամպի միջով, ապա՝ գահավիժեց ցած: Այդ օդային աղետի հետևանքով զոհվեց 62 մարդ:
Մինչև 1890 թ.-ն Հյուսիսային Ամերիկայի թռչնաշխարհում ընդհանրապես սարյակներ չկային: Դրանց այս մայրցամաք է բերել Շեքսպիրի մեծ երկրպագու Յուջին Շիֆելինը, ով երազում էր Նյու-Յորքի կենտրոնական այգում բնակեցնել բոլոր այն թևավորներին, որոնց իր ստեղծագործություններում հիշատակել ու գովերգել է Շեքսպիրը: Եվ, եթե կեռնեխները նոր միջավայրին հարմարվեցին արագ և խոնարհ, ապա նույնը չի կարելի ասել սարյակների մասին:
Սրանք սկսեցին իրական սպառնալիքի վերածվել ամերիկացի բնիկ թռչունների համար ու նրանց դուրս մղել իրենց ավանդական բնակության շրջաններից: 1920-ականների վերջերին սարյակներն արդեն ակոսում էին Միսսիսիպիի երկնակամարը, իսկ 1940-ականներին հասան Կալիֆորնիա: Այսօր սարյակներն արդեն հիմնավորվել են Ալյասկայից մինչև Ֆլորիդա և, ձևավորելով հսկայական երամներ, հաճախ լուրջ սպառնալիք են դառնում օդանավերի համար:
2. Հիտլերը էսքիզներ է կատարել Շեքսպիրի պիեսի համար
Հիտլերի 1926-ականների նկարչական ալբոմներից մեկում հայտնաբերվել են Շեքսպիրի «Հուլիոս Կեսար» ողբերգության համար արված ճեպանկար: Այն պատկերել է նեոկլասիկական ոճով արված ֆորում, որը ավելի ուշ պետք է կիրառվեր Նյուրնբերգի նացիստական հանրահավաքների համար: Ընդհանրապես, Հիտլերը, Կոլիզեյումը, Պանթեոնը և Կարակալլայի բանտերը տեսնելուց հետո ուղղակի հիանում էր Հռոմեական կայսրությամբ և այդ ճեպանկարում լավ երևում է Բրուտոսի ու Մարկոս Անտոնիոսի հռետորական արվեստին արժանի արենա ստեղծելու նրա մտադրությունը, անշուշտ, այս դեպքում՝ 3-րդ Ռեյխը փառաբանելու համար:
3. Շեքսպիրի թատրոնից կեղտոտ հոտ էր գալիս
1599թ.-ին, երբ Թոմաս Պլաթթերը ժամանեց Լոնդոն և գնաց նոր-նոր բացված «Globe Theatre» («Գլոբուս» թատրոն), թատրոնի շենքում տեսավ շների մի մեծ կացարան, որտեղ կապված պահվում էին 120 անգլիական գամփռներ: Դրա անմիջական հարևանությամբ գտնվում էր մի վանդակ, որտեղ տեղավորված էին 12 արջ, որոնցից մեկը՝ կույր: Այս նույն տարածքում կային նաև մի քանի ցուլ:
Բանն այն է, որ ներկայացումների ժամանակ հանդիսատեսներին ցուցադրում էին արջի որսահալածման տեսարան, որտեղ էլ խաղում էին այս բոլոր «դերասանները»: Պլաթթերը այս ամենը տեսնելով ասել է «Նեխած մսահոտով կեղտոտ մի տեղ է սա, որտեղ կերակրում են շներին»:
4.Դերասանուհի Սառա Բեռնարը Լեդի Մաքբեթի արձանի համար բնորդ է հանդիսացել
«Royal Shakespeare Theatre»-ի («Շեքսպիրյան արքայական թատրոն»-ի) մոտ տեղադրված է Մեծ դրամատուրգի արձանը, որի պատվանդանը շրջապատված է 4 կերպարներով: Դրանցից մեկը Լեդի Մաքբեթն է, ով ողբերգական դիրքով կոտրատում է ձեռքերը: Այդ արձանն իր փարիզյան արվեստանոցում պատրաստել է լորդ Ռոնալդ Հաուերը: Եվ երբ մեծ արտիստուհի Սառա Բեռնարն այցելել է նրա ստուդիա, հենց այդ ժամանակ էլ նա խորհուրդ է տվել քանդակագործին, թե ինչպես պատկերի Լեդի Մաքբեթի ձեռքերը:
5. Քիչ էր մնում, որ Մոցարտը գրի «Փոթորիկ» օպերա
Հայտնի է, որ Ջուզեպե Վերդին իր կյանքի մեծ մասը ցանկանում էր գրել «Արքա Լիր» օպերան: Սակայն, քչերը գիտեն, որ Մոցարտն էլ պատրաստվում էր գրել «Փոթորիկ» օպերան: Բրիտանացի կոմպոզիտոր Ֆրեդերիկ Դելիուսը ցանկանում էր գրել «Ինչպես է սա ձեզ դուր գալիս» օպերան, իսկ Չայկովսկին սկզբում ցանկանում էր, ապա՝ հրաժարվեց «Վենետիկի վաճառականը» օպերան գրելու գաղափարից:
6.Շեքսպիրը երկվորյակներ է ունեցել
Այսպես արևս մեկ ժամ բարձրացավ,
Ինձ առատորեն նվեր ցողելով,
Եկավ քոռացած մի թխպոտ ամպիկ,
Եվ նուրբ իմ սիրո լույսը խավարեց: (Սոնետ 33)
1585թ.-ի փետրվարի 2-ին Շեքսպիրի երկվորյակները կնքվեցին: Նրանց անվանակոչեցին Ջութիթ և Հեմենթ: 15 տարի անց, 1600թ.-ին առաջին անգամ Լոնդոնի «Միդլ-թեմպլ» իրավաբանական ընկերությունում ցուցադրվեց «12-րդ գիշերը, կամ ի՞նչ եք կամենում» պիեսի բեմադրությունը: Այնտեղ կան ևս երկու երկվորյակներ, որոնք միմյանցից բաժանվում են նավաբեկության հետևանքով և կրկին միանում շեքսպիրյան ամենահուզիչ պահերից մեկի ժամանակ: Նրա հարազատ որդին՝ Հեմենթը մահացավ 11 տարեկան հասակում, 1596թ.-ի ամռան վերջին:
7. Եկատերինա 2-րդը թարգմանել է Շեքսպիր
Եկատերինա 2-րդ կայսրուհին 1786թ.-ին թարգմանել է Շեքսպիրի «Վինձորցի կատակասեր կանայք» պիեսը՝ դրան դնելով «Ահա թե ինչ է պատահում, երբ ունես կողով և սպիտակեղեն»: Այն բեմադրվել է Էրմիտաժի թատրոնում: Աշխարհի այլ երկրների առաջնորդների մեջ էլի կան անուններ, ովքեր փորձել են թարգմանել Շեքսպիր: Օրինակ, Տանզանիայի նախագահ Ներերեն սուահիլի լեզվով է թարգմանել «Հուլիոս Կեսարը» և «Վենետիկի վաճառականը»:
8. Շեքսպիրը սիրողական թատրոնում առաջին անգամ բեմադրվել է 1623թ.-ին
Վաշինգթոնի «Folger Library»-ում (Ֆոլջերի գրադարանում) պահպանվում են Շեքսպիրի՝ Քենթի կոմսությունում 1623թ.-ին ստեղծված երկու պիեսների ձեռագրեր: Սըր Էդվարդ Դերինգը «Հենրիխ 4-րդի» երկու մասերը միացրել է տնային բեմադրության համար: Նա տեղի հոգևորականին վճարել է պիեսն արտագրելու համար, 17 շիլլինգով և 8 պենսով գնել է կեղծամեր և դնովի մորուսներ: Հետաքրքիր է, որ նա դարձել է առաջին հայտնի մարդը, ով գնել է Առաջին ֆոլիոն, որում զետեղված էր «Միստր Ուիլյամ Շեքսպիրի կոմեդիաները, քրոնիկոնները և ողբերգությունները՝ տպագրված ճշգրիտ և բնօրինակ տեքստերի հիման վրա» վերնագրով: Փատորեն դա Շեքսպիրի պիեսների առաջին ժողովածուն էր՝ հրատարակված1623թ.-ին:
9. Շեքսպիր խաղացել են հսկայական սեկվոյայի կոճղին
«Ոսկու տենդի» ժամանակներում, 1840 թ.-ին, սիրող-դերասանները հաճախ էին Շեքսպիր բեմադրում հանքավայրերից ոչ հեռու: Այնտեղ, կտավից պատրաստված կեղտոտ վրանների մոտ, վառվող մոմերով հանդիսասրահից սահմանազատված պայմանական բեմի վրա, ներկայացվում էին անգլիացի դրամատուրգի պիեսները:
Հայտնի է, որ ոսկեխույզները վատ չգիտեին Շեքսպիր և, եթե դերասանը շփոթում էր ինչ-որ բառ, հանդիսատեսները նրա վրա բղավում էին «դահլիճից», նագաններով օդ էին կրակում կամ դանակ շպրտում: Իսկ եթե ներկայացումը նրանց դուր էր գալիս, ապա բարձր ծափահարում էին, «բեմ» էին նետում ոսկու փոշով լի եղջերվի մորթուց պատրաստված դրամապանակներ:
Այդպիսի հանպատրաստից թատրոնները մի տեղից մյուսն էին տեղափոխվում, իսկ մի անգամ էլ Կալիֆորնիայում հարմար տեղ չեն գտնում բեմի համար: Նրանք ստիպված բեմ են դարձնում հսկայական սեկվոյայի կոճղը, որը մինչև այսօր էլ պահպանվում է:
10. Շեքսպիրին կոչել են «Բանաստեղծների աստղ»
17-րդ դարի անգլիացի բանաստեղծ Բեն Ջոնսոնը Շեքսպիրին անվանել է «Մեր աստղ»: Եվ չնայած նրա ստեղծած հերոսների անուններով կոչել են մի շարք արբանյակներ, սակայն Շեքսպիր անունով աստղ չկա:
Շեքսպիրի հերոսի անունով առաջին արբանյակը անվանակոչվել է 1851թ.-ին: Այժմ կան արբանյակներ Տիտանիա, Օբերոն,, Պակ, Պրոսպերո, Արիել, Կալիբան և վերջինիս մոր՝ Սիկորակսայի անունով: Սակայն դեռ ոչ մի երկնային մարմին չի անվանակոչվել այդ թատերական կերպարները կերտողի անունով:
Այսօր լրանում է Վիլյամ Շեքսպիրի ծննդյան 450 ամյակը: Այդ առթիվ «The Telegraph» լրատվական գործակալությունը գտել է գրողի հետ առնչվող 10 հետաքրքիր փաստ, որը և «teatral-online.ru»-ի փոխանցմամբ «taglur.am»-ը ներկայացնում է իր ընթերցողներին:
1. Շեքսպիրն ավիավթարի պատճառ
1960թ.-ի հոկտեմբերի 4-ին Բոսթոնից օդ բարձրացած ուղևորատար ինքնաթիռը վախեցրեց սարյակների մի հսկայական երամի: Ինչ-որ ժամաննակահատված օդանավն ստիպված թռչում էր թռչուններից բաղկացած այդ ամպի միջով, ապա՝ գահավիժեց ցած: Այդ օդային աղետի հետևանքով զոհվեց 62 մարդ:
Մինչև 1890 թ.-ն Հյուսիսային Ամերիկայի թռչնաշխարհում ընդհանրապես սարյակներ չկային: Դրանց այս մայրցամաք է բերել Շեքսպիրի մեծ երկրպագու Յուջին Շիֆելինը, ով երազում էր Նյու-Յորքի կենտրոնական այգում բնակեցնել բոլոր այն թևավորներին, որոնց իր ստեղծագործություններում հիշատակել ու գովերգել է Շեքսպիրը: Եվ, եթե կեռնեխները նոր միջավայրին հարմարվեցին արագ և խոնարհ, ապա նույնը չի կարելի ասել սարյակների մասին:
Սրանք սկսեցին իրական սպառնալիքի վերածվել ամերիկացի բնիկ թռչունների համար ու նրանց դուրս մղել իրենց ավանդական բնակության շրջաններից: 1920-ականների վերջերին սարյակներն արդեն ակոսում էին Միսսիսիպիի երկնակամարը, իսկ 1940-ականներին հասան Կալիֆորնիա: Այսօր սարյակներն արդեն հիմնավորվել են Ալյասկայից մինչև Ֆլորիդա և, ձևավորելով հսկայական երամներ, հաճախ լուրջ սպառնալիք են դառնում օդանավերի համար:
2. Հիտլերը էսքիզներ է կատարել Շեքսպիրի պիեսի համար
Հիտլերի 1926-ականների նկարչական ալբոմներից մեկում հայտնաբերվել են Շեքսպիրի «Հուլիոս Կեսար» ողբերգության համար արված ճեպանկար: Այն պատկերել է նեոկլասիկական ոճով արված ֆորում, որը ավելի ուշ պետք է կիրառվեր Նյուրնբերգի նացիստական հանրահավաքների համար: Ընդհանրապես, Հիտլերը, Կոլիզեյումը, Պանթեոնը և Կարակալլայի բանտերը տեսնելուց հետո ուղղակի հիանում էր Հռոմեական կայսրությամբ և այդ ճեպանկարում լավ երևում է Բրուտոսի ու Մարկոս Անտոնիոսի հռետորական արվեստին արժանի արենա ստեղծելու նրա մտադրությունը, անշուշտ, այս դեպքում՝ 3-րդ Ռեյխը փառաբանելու համար:
3. Շեքսպիրի թատրոնից կեղտոտ հոտ էր գալիս
1599թ.-ին, երբ Թոմաս Պլաթթերը ժամանեց Լոնդոն և գնաց նոր-նոր բացված «Globe Theatre» («Գլոբուս» թատրոն), թատրոնի շենքում տեսավ շների մի մեծ կացարան, որտեղ կապված պահվում էին 120 անգլիական գամփռներ: Դրա անմիջական հարևանությամբ գտնվում էր մի վանդակ, որտեղ տեղավորված էին 12 արջ, որոնցից մեկը՝ կույր: Այս նույն տարածքում կային նաև մի քանի ցուլ:
Բանն այն է, որ ներկայացումների ժամանակ հանդիսատեսներին ցուցադրում էին արջի որսահալածման տեսարան, որտեղ էլ խաղում էին այս բոլոր «դերասանները»: Պլաթթերը այս ամենը տեսնելով ասել է «Նեխած մսահոտով կեղտոտ մի տեղ է սա, որտեղ կերակրում են շներին»:
4.Դերասանուհի Սառա Բեռնարը Լեդի Մաքբեթի արձանի համար բնորդ է հանդիսացել
«Royal Shakespeare Theatre»-ի («Շեքսպիրյան արքայական թատրոն»-ի) մոտ տեղադրված է Մեծ դրամատուրգի արձանը, որի պատվանդանը շրջապատված է 4 կերպարներով: Դրանցից մեկը Լեդի Մաքբեթն է, ով ողբերգական դիրքով կոտրատում է ձեռքերը: Այդ արձանն իր փարիզյան արվեստանոցում պատրաստել է լորդ Ռոնալդ Հաուերը: Եվ երբ մեծ արտիստուհի Սառա Բեռնարն այցելել է նրա ստուդիա, հենց այդ ժամանակ էլ նա խորհուրդ է տվել քանդակագործին, թե ինչպես պատկերի Լեդի Մաքբեթի ձեռքերը:
5. Քիչ էր մնում, որ Մոցարտը գրի «Փոթորիկ» օպերա
Հայտնի է, որ Ջուզեպե Վերդին իր կյանքի մեծ մասը ցանկանում էր գրել «Արքա Լիր» օպերան: Սակայն, քչերը գիտեն, որ Մոցարտն էլ պատրաստվում էր գրել «Փոթորիկ» օպերան: Բրիտանացի կոմպոզիտոր Ֆրեդերիկ Դելիուսը ցանկանում էր գրել «Ինչպես է սա ձեզ դուր գալիս» օպերան, իսկ Չայկովսկին սկզբում ցանկանում էր, ապա՝ հրաժարվեց «Վենետիկի վաճառականը» օպերան գրելու գաղափարից:
6.Շեքսպիրը երկվորյակներ է ունեցել
Այսպես արևս մեկ ժամ բարձրացավ,
Ինձ առատորեն նվեր ցողելով,
Եկավ քոռացած մի թխպոտ ամպիկ,
Եվ նուրբ իմ սիրո լույսը խավարեց: (Սոնետ 33)
1585թ.-ի փետրվարի 2-ին Շեքսպիրի երկվորյակները կնքվեցին: Նրանց անվանակոչեցին Ջութիթ և Հեմենթ: 15 տարի անց, 1600թ.-ին առաջին անգամ Լոնդոնի «Միդլ-թեմպլ» իրավաբանական ընկերությունում ցուցադրվեց «12-րդ գիշերը, կամ ի՞նչ եք կամենում» պիեսի բեմադրությունը: Այնտեղ կան ևս երկու երկվորյակներ, որոնք միմյանցից բաժանվում են նավաբեկության հետևանքով և կրկին միանում շեքսպիրյան ամենահուզիչ պահերից մեկի ժամանակ: Նրա հարազատ որդին՝ Հեմենթը մահացավ 11 տարեկան հասակում, 1596թ.-ի ամռան վերջին:
7. Եկատերինա 2-րդը թարգմանել է Շեքսպիր
Եկատերինա 2-րդ կայսրուհին 1786թ.-ին թարգմանել է Շեքսպիրի «Վինձորցի կատակասեր կանայք» պիեսը՝ դրան դնելով «Ահա թե ինչ է պատահում, երբ ունես կողով և սպիտակեղեն»: Այն բեմադրվել է Էրմիտաժի թատրոնում: Աշխարհի այլ երկրների առաջնորդների մեջ էլի կան անուններ, ովքեր փորձել են թարգմանել Շեքսպիր: Օրինակ, Տանզանիայի նախագահ Ներերեն սուահիլի լեզվով է թարգմանել «Հուլիոս Կեսարը» և «Վենետիկի վաճառականը»:
8. Շեքսպիրը սիրողական թատրոնում առաջին անգամ բեմադրվել է 1623թ.-ին
Վաշինգթոնի «Folger Library»-ում (Ֆոլջերի գրադարանում) պահպանվում են Շեքսպիրի՝ Քենթի կոմսությունում 1623թ.-ին ստեղծված երկու պիեսների ձեռագրեր: Սըր Էդվարդ Դերինգը «Հենրիխ 4-րդի» երկու մասերը միացրել է տնային բեմադրության համար: Նա տեղի հոգևորականին վճարել է պիեսն արտագրելու համար, 17 շիլլինգով և 8 պենսով գնել է կեղծամեր և դնովի մորուսներ: Հետաքրքիր է, որ նա դարձել է առաջին հայտնի մարդը, ով գնել է Առաջին ֆոլիոն, որում զետեղված էր «Միստր Ուիլյամ Շեքսպիրի կոմեդիաները, քրոնիկոնները և ողբերգությունները՝ տպագրված ճշգրիտ և բնօրինակ տեքստերի հիման վրա» վերնագրով: Փատորեն դա Շեքսպիրի պիեսների առաջին ժողովածուն էր՝ հրատարակված1623թ.-ին:
9. Շեքսպիր խաղացել են հսկայական սեկվոյայի կոճղին
«Ոսկու տենդի» ժամանակներում, 1840 թ.-ին, սիրող-դերասանները հաճախ էին Շեքսպիր բեմադրում հանքավայրերից ոչ հեռու: Այնտեղ, կտավից պատրաստված կեղտոտ վրանների մոտ, վառվող մոմերով հանդիսասրահից սահմանազատված պայմանական բեմի վրա, ներկայացվում էին անգլիացի դրամատուրգի պիեսները:
Հայտնի է, որ ոսկեխույզները վատ չգիտեին Շեքսպիր և, եթե դերասանը շփոթում էր ինչ-որ բառ, հանդիսատեսները նրա վրա բղավում էին «դահլիճից», նագաններով օդ էին կրակում կամ դանակ շպրտում: Իսկ եթե ներկայացումը նրանց դուր էր գալիս, ապա բարձր ծափահարում էին, «բեմ» էին նետում ոսկու փոշով լի եղջերվի մորթուց պատրաստված դրամապանակներ:
Այդպիսի հանպատրաստից թատրոնները մի տեղից մյուսն էին տեղափոխվում, իսկ մի անգամ էլ Կալիֆորնիայում հարմար տեղ չեն գտնում բեմի համար: Նրանք ստիպված բեմ են դարձնում հսկայական սեկվոյայի կոճղը, որը մինչև այսօր էլ պահպանվում է:
10. Շեքսպիրին կոչել են «Բանաստեղծների աստղ»
17-րդ դարի անգլիացի բանաստեղծ Բեն Ջոնսոնը Շեքսպիրին անվանել է «Մեր աստղ»: Եվ չնայած նրա ստեղծած հերոսների անուններով կոչել են մի շարք արբանյակներ, սակայն Շեքսպիր անունով աստղ չկա:
Շեքսպիրի հերոսի անունով առաջին արբանյակը անվանակոչվել է 1851թ.-ին: Այժմ կան արբանյակներ Տիտանիա, Օբերոն,, Պակ, Պրոսպերո, Արիել, Կալիբան և վերջինիս մոր՝ Սիկորակսայի անունով: Սակայն դեռ ոչ մի երկնային մարմին չի անվանակոչվել այդ թատերական կերպարները կերտողի անունով:
 28.11.jpg)
.jpg)
